Przejdź do treści

Dziobak australijski

Ornithorhynchus anatinus
Występowanie: Australia

Posłuchaj opisu:

Wygląd dziobaka jest tak dalece odbiegający od innych kręgowców, że niektórzy z pierwszych badaczy po pokazaniu im okazu tego zwierzęcia uznali go za fałszywkę stanowiąca pozszywane fragmenty ciała ptaka i ssaka. Najbardziej charakterystyczną częścią ciała dziobaka jest jego dziób.

Dziób jest wysoce wyspecjalizowanych narządem zmysłu: na jego powierzchni znajduje się ok. 40 tys., receptorów pola elektrycznego oraz 60 tys., mechanoreceptorów. W czasie polowania dziobak lokalizuje za jego pomocą ofiary, nie korzystając przy tym ze wzroku, słuchu i smaku. Dziobak jest w stanie wyczuć ruchy ofiary (np., krewetki) z odległości od 15 do 20 cm, na podstawie samych ruchów wody.

Na kościach piętowych u samców dziobaka występuje kolce (tzw. ostrogi), połączone z gruczołami jadowymi. Kolce te obecne są u osobników obu płci w momencie wyklucia się, jednakże u samic zanikają przed końcem pierwszego roku życia. Ostrogi wykorzystywane są przez samce dziobaków do walk godowych, a jad produkowany jest przez nie tylko w okresie rozrodczym. Ukłucie dziobaka jest bolesne i wywołuje opuchliznę. Symptomy mogą się utrzymywać od 2 tygodni do kilku miesięcy. Jak dotąd nie są znane przypadki śmiertelne wśród ludzi czy zwierząt domowych.

Dziobak to gatunek endemiczny dla Australii, występujący na wschodzie i południowym wschodzie kraju (w tym na Tasmanii). Jego środowisko w pierwszej kolejności stanowią strumienie, ale występuje również w płytkich jeziorach. Dziobaki prowadzą ziemno-wodny, samotniczy tryb życia. Swoje gniazda i kryjówki budują na brzegach strumieni (lub innych zbiorników wodnych), które zamieszkują. Dziobaki charakteryzują się nocną aktywnością życia, dzień spędzając w swoich kryjówkach. Ofiarami dziobaka padają różnorakie bezkręgowce wodne, na które poluje, aktywnie przeszukując dno. W trakcie polowania, podczas jednej godziny, dziobak może nurkować nawet 75 razy. Pod wodą pozostają zwykle od 18 do 40 sekund, chociaż potrafi wstrzymać oddech do 138 sekund. Dziobak posiada następujące adaptacje do życia nurkowania: potrafi zmniejszyć akcję serca – z normalnego tętna mieszczącego się w przedziale 120-240 uderzeń na sekundę do 10-120, duże płuca oraz wysoką liczbą niewielkich erytrocytów, co pomaga zwiększyć tlenową pojemność krwi.

Głównymi źródłami zagrożeń dla dziobaka są:

  • sprowadzone przez człowieka gatunki zwierząt (kot domowy, pies domowy oraz lis), które mogą zabijać dziobaki,
  • regulacja naturalnego przepływu rzek i strumieni i pobór wody dla potrzeb rolnictwa, przemysłu oraz gospodarstwa domowych,
  • zmiany klimatu prowadzące do występowania powodzie i cyklonów tropikalnych,
  • zanieczyszczenia rzek,
  • erozja brzegów.